Foppe Dupon (1923-2019)

• Dit Nooit Weer!
• Foppe Dupon in Amersfoort
• Foppe Dupon overleden (2019)
• Het oorlogsverhaal van Foppe Dupon

Dit Nooit Weer!

Hoe vaak kunnen we mensen horen zeggen ‘Ik voel me net een nummer!’?
Een gevoel van doorgaans slechts enkele seconden tot minuten om vervolgens weer over te gaan tot de dagelijkse bezigheden.

Foto genomen op 19 april jl. tijdens de jaarlijkse herdenking Kamp Amersfoort. Het kamp werd op deze datum in 1945 overgedragen aan het Rode Kruis.Hoe anders was het in 1944 toen Foppe Dupon gevangen werd genomen door de Duitsers en opgesloten werd in het gruwelijke Kamp Amersfoort. Hier moest hij, net als al zijn medegevangenen, de eigen kleren inleveren, werd kaalgeschoren en kreeg als ‘nieuwe’ kleding al door anderen gedragen vodden. Nog erger, de unieke identiteit werd van een ieder ruw afgenomen, zelfs hun naam, hun meest persoonlijke ‘ik’!
Foppe Dupon en alle anderen waren voor de bezetter niet meer dan een nummer in hun systeem, maar niet voor enkele seconden of minuten, …… nee, voor levenslang, wat dat voor enkelen voor hun jammer genoeg nog mocht betekenen! Dit systeem kende geen namen meer, kende geen mensen meer, kende geen menselijkheid meer!

Nummer 13615 werd toebedeeld aan onze dorpsgenoot. Gelukkig kwam in mei 1945 de bevrijding, hiermee ook de vrijheid om de eigen naam weer te gebruiken.

Foppe Dupon heeft zijn indrukwekkend verhaal opgetekend in een boekje en heeft ook bij meerdere basisscholen en gezelschappen zijn verhaal verteld. Altijd met de insteek ‘Ik doch it net foar mysels, mar wol se graach trije wurden mei jaan: DIT NOOIT WEER!'

Nationaal Monument Kamp Amersfoort heeft in 2014 een gedenkplaats ingericht en heeft inmiddels een oproep gedaan om foto’s aangeleverd te krijgen van alle gevangenen van destijds. Op deze manier probeert de stichting alle slachtoffers van toen een gezicht te geven. In de periode 1941 tot 1945 hebben ongeveer 35.000 gevangenen voor korte of langere tijd vastgezeten in dit doorgangskamp, voor de meesten een strafkamp, dat onder direct bevel stond van de SS met als een der kampleiders de sadistische beul Joseph Kotälla, bij velen bekend als één van ‘De drie van Breda’.
De foto’s zullen plaats krijgen in het museum als ‘Fotomonument’.

In april jl. zijn voor het museum, in het bos, 18 levensgrote foto’s geplaatst die symbool staan voor dit project, de erkenning geven die gevangenen van toen verdienen en de mens achter het nummer tonen. Ook de foto van Foppe Dupon heeft hier een permanente plek gekregen en zal hiermee een belangrijke bijdrage leveren om dit nooit meer te vergeten en het nooit weer te laten gebeuren. Het verhaal kan hij zelf niet meer doen, maar zal nimmer verloren gaan!

Gjalt Wijmenga

(Bron: Rabbelskûte, 12 juli 2019)

(Bron: AD - www.ad.nl)

Defilé naar monument De Stenen Man liepen. © Saskia Berdenis van Berlekom

Lang defilé naar De Stenen Man

Kamp Amersfoort De groep nog levende oud-gevangenen neemt af, maar de interesse voor de jaarlijkse herdenking in Kamp Amersfoort groeit.

Wichard Maassen, 19-04-18

Remco Reiding, woordvoerder van Kamp Amersfoort, schat dat er nog 60 oud-gevangenen in leven zijn. Een kwart van hen was vanmiddag aanwezig op de jaarlijkse bijeenkomst waarop de bevrijding van het kamp op 19 april 1945 wordt herdacht. In totaal luisterden zo’n duizend mensen in een grote witte tent naar toespraken en muzikale intermezzo’s, alvorens in defilé naar monument De Stenen Man te wandelen voor de traditionele kranslegging.

Foppe Dupon (95), oud-gevangene, tijdens de jaarlijkse herdenking in Kamp Amersfoort. © Saskia Berdenis van BerlekomEén van de sprekers was de 95-jarige Foppe Dupon uit het Friese Garijp. In mei 1944, op de verjaardag van zijn moeder, werd hij, die te boek stond als ‘Duitslandweigeraar’, na verraad opgepakt en naar Kamp Amersfoort overgebracht. Een paar maanden eerder was hij op de vlucht voor de Duitsers neergeschoten. Hij werd geraakt in een pols, een dijbeen en in zijn buik. Een toevallig passerende huisarts redde hem, waarna hij zes weken in het ziekenhuis lag. „De kogel in mijn buik draag ik nog altijd bij me, als ‘souvenir’.”

In Amersfoort was Dupon slachtoffer van pesterijen door kampbeul Joseph Kotälla, zoals dertien uur op appèl staan, en zag hij hoe mede-gevangenen werden mishandeld tot de dood erop volgde. Vanaf juli 1944 verrichtte hij dwangarbeid in Duitsland. Als strafmaatregel werd hij drie weken op water en brood gezet in een piepklein hok. „Daar hield ik claustrofobie aan over.” Erger was de bejegening na thuiskomst. „Ik voelde me niet welkom. ‘Hij heeft voor de Duitsers gewerkt’, kreeg ik te horen.”

Onbehagen
Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau, wees in zijn toespraak op de ‘dwingende opdracht’ die de huidige generatie heeft om vragen te stellen bij wat er anno 2018 in de wereld gebeurt. „Willen wij dat wel weten? Doen de feiten er nog toe?”

Ondanks de toegenomen welvaart, groeit het onbehagen in de samenleving, aldus Putters, die daarin een bedreiging ziet van de naoorlogse ‘samenlevingsmodellen’. „Het vertrouwen in de politiek neemt af. Er is oorlog, zij het buiten onze grenzen. We moeten extremisme tegengaan en opkomen voor de belangen van minderheden. Dát is democratie.”

(2019 Bron: Omrop Fryslân)

Fryske oarlochsferteller Foppe Dupon (96) ferstoarn

Yn syn wenplak Garyp is de 96-jierrige oarlochsferteller Foppe Dupon ferstoarn. Yn de Twadde Wrâldoarloch siet Dupon opsletten yn Kamp Amersfoort. Dêr makke hy ferskriklike dingen mei.

Foppe Dupon - Foto: Omrop Fryslân, Hayo Bootsma

De ôfrûne jierren fertelde Dupon syn oarlochsferhaal oan groepen skoalbern. Foarôfgeand oan de deadebetinking soms wol trije kear yn de wike. Faker koe net, dat grypte him tefolle oan.

Ûnderdûkt, besketten en ferret

It oarlochsferhaal fan Dupon beslacht in goed jier. Fan jannewaris 1944 oant de befrijing yn 1945. Dupon siet yn 1944 ûnderdûkt, omdat er net foar de Dútsers wurkje woe.
Op nijjiersdei doart er it oan om in kuierke te meitsjen. Dat rint ferkeard ôf. Hy wurdt besketten troch Dútsers, rekket swier ferwûne yn it sikehûs, dûkt wer ûnder, mar wurdt ferret en fêstnaam.

Klaustrofoby

Nei't er tsien dagen yn de finzenis yn Ljouwert sitten hat, wurdt er oerbrocht nei kamp Amersfoort. Dêr makket er ferskriklik wrede dingen mei. Hy is dan ek bliid as er te hearren krijt, dat er oerpleatst wurdt nei Dútslân.
Yn Dútslân hat er honger, swier wurk, loftalaarm en altyd wer de eangst dat er wat ferkeards docht en dêr foar straft wurdt. Dat lêste bart as er nei in ynsidint trije wike lang opsletten wurdt yn in bunker. Hy hat der klaustrofoby oan oerhâlden.

Yn 2018 fertelde Dupon yn syn eigen doarp Garyp oan groep 8 fan de basisskoalle wat er belibbe hat yn de lêste jierren fan de oarloch. It radioprogramma Buro de Vries wie dêr by.

As er thúskomt nei de befrijing hat Dupon it dreech. Minsken binne net bliid dat er werom is, mar se sjogge him mei de nekke oan. Omdat er yn Dútslân wurke hie foar de Dútsers. "Dan ha jo sa'n soad ellinde meimakke en dan wurdt der sá reagearre... dat fielt as in dolkstek yn de rêch."

Triennen

Dupon praat mei net ien oer wat er allegear belibbe hat. Syn soan trunet dêr wol op oan: "As heit it no opskriuwt, dan kin heit it fan him ôfskriuwe en tagelyk witte wy wat heit meimakke hat." Mar hy kin it net. "Ik kóe it gewoan net."
Dochs rêdt er it op. Hy is dan 74 jier. Twa dagen sit er te skriuwen en dan lit er it syn frou lêze. Sy lêst it en de triennen rôlje har oer de wangen. Sy seit tsjin him dat it moai is, dat er it opskreaun hat. Dat se bliid is te witten wat er meimakke hat en dat it goed foar him is.
Hy fielt ek dat it goed is, hy fielt him ferromme. En mei dat er it ferhaal op papier tafertroud hie, koe er der ek oer prate.
De bern fan de basisskoalle yn Garyp wiene djip ûnder de yndruk. Nei ôfrin sei ien fan de skoalbern dat er it in spannend ferhaal fûn. "As ik seker wist dat ik it oerlibje soe en gjin pine ha soe, dan hie ik it ek wol meimeitsje wollen", sa sei er. Dupon reagearre: "Ik winskje it net ien ta, jonge, ik winskje it net ien ta..."

(Bron: Omrop Fryslân)

Lees meer over Foppe Dupon en lees zijn zelf geschreven verhaal